Adam Boutzan/Asia Times
Lê Quốc Tuấn. chuyển ngữ
Vào cuối tháng Năm, một bản phân tích về ý định được cho là của Hoa Kỳ đối với Việt Nam đã được đăng trên một trang blog Việt Ngữ nổi tiếng. Bài viết trích dẫn những gì có vẻ là nội dung một phân tích tình báo quân sự của Việt Nam về nhận xét của Phó Đại sứ Hoa Kỳ (Deputy Chief Mission) Claire Pierangelo và ba viên chức Mỹ trẻ được đặt tên là Gary, Greg và Chuck.
Trang blog, Dân Làm Báo cho biết rằng báo cáo này là một trong nhiều bản từng rò rỉ đến họ từ những nguồn tin giấu tên. Một số chuyên gia nước ngoài đã xem xét các tài liệu ấy và tin rằng đó là một sự ngụy tạo. Có lẽ thế, nhưng cũng có thể đấy không phải là một tài liệu giả mạo được thực hiện chuyên nghiệp hơn.
Tác giả của bản báo cáo tình báo Việt Nam chắp lại những ý kiến cung cấp bởi những "nguồn" từ các người Mỹ nói trên, mà ông cho rằng, đã cung cấp một cái nhìn sâu sắc về cái được cho là một chiến lược phá hoại chế độ cộng sản Việt Nam của Hoa Kỳ. Nếu quả là vậy, thì phân tích này lạc điệu so với các quan điểm chủ đạo của một mối quan hệ song phương vừa chớm nở.
Việc lập lại quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam và Hoa Kỳ bắt đầu vào đầu những năm 1990 và đã đặc biệt phát triển mạnh trong những năm gần đây. Tuy nhiên, ngay từ đầu,quyết định muốn sửa chữa mối quan hệ với kẻ thù cũ của Hà Nội đã từng gây tranh cãi trong tầng lớp lãnh đạo Đảng Cộng sản.
Thành phần "tự do" trong Đảng lập luận rằng sự sụp đổ của Liên Xô đã khiến Việt Nam không còn đường nào khác hơn ngoài việc phải tìm cách phát triển nền kinh tế kiệt quệ bằng các mô hình phương Tây. Phe "bảo thủ" nhấn mạnh rằng nếu đất nước chuyển sang hướng thị trường tự do, như việc thi hành chính sách đổi mới, sẽ không thể ngăn chặn được nạn ô nhiễm chính trị và xã hội.
Trong 20 năm sau đó, nền kinh tế của Việt Nam đã bùng nổ và các mối quan hệ với các phương Tây - trong đó có Mỹ -đã được mở rộng bao gồm những trao đổi mạnh về giáo dục, hợp tác quân sự bắt nguồn từ sự chia sẻ lo lắng về một nước Trung Quốc ngày càng quyết đoán, và dòng lũ lụt hầu như không thể cản trở của các nền văn hóa phổ thông Hàn quốc, Nhật Bản và phương Tây. Hiện nay, có vẻ là sự tiên đoán của cả hai phe đều chính xác.
Trong khi phe tự do đang chào mừng những gì mà một số người gọi là một "mối quan hệ chiến lược" với Mỹ, phe bảo thủ lại than khóc về sự suy yếu đạo đức công cộng và quyền hạn của đảng. Từ quan điểm của những người tự do, các ý kiến từ những người Mỹ trong các tài liệu bị rò rỉ hầu như không là thái quá. Tuy nhiên, từ quan điểm bảo thủ, giọng điệu của họ, thay vì ăn mừng và chê bai, có thể xem như là một cuộc tấn công
Trong bái viết này, bà Pierangelo được trích dẫn khi nói rằng khó khăn lớn nhất của nền kinh tế Việt Nam là sự tập trung ngắn hạn của giới lãnh đạo và mối quan hệ loạn luân của họ với các doanh nghiệp nhà nước không hiệu quả. "Tái cấu trúc kinh tế ... là một cụm từ trống rỗng. Chính phủ biết rõ các khó khăn của mình, nhưng các cân nhắc riêng tư và cục bộ đã làm mờ tầm nhìn của họ và làm chậm tốc độ thay đổi".
"Tham nhũng đã trở thành một căn bệnh nghiêm trọng", bà phó đại sứ cáo buộc thêm, ám chỉ đến Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và các Bộ trưởng không tiết lộ danh tính, "đến mức mà người dân đã gán tất cả những gì xấu xa cho 'chủ nghĩa cộng sản' ". Bà được cho là đã kết luận rằng thất bại của chế độ đã đặt hộ trên một con đường va chạm với nguyện vọng của một thế hệ Mỹ trẻ tuổi.
Việc đánh giá về kinh tế là phù hợp với ý kiến của các chuyên gia từ các ngân hàng phát triển quốc tế và từ lâu đã là món ăn quan trọng, có tiểu chuẩn trong các bài phê bình trên báo chí phương Tây. Đó là những gì mà Pierangelo - người từng được đào tạo là một chuyên gia kinh tế - có thể bàn đến nếu được thuyết trình cho một nhóm các doanh nhân Mỹ đến thăm Việt Nam..
Tuy nhiên, trong bản báo cáo bị rò rỉ, bà cũng nghe có vẻ tự mãn một cách kỳ lạ : "Mỹ từng lo lắng về sự vững chắc của mối quan hệ giữa Trung Quốc-Việt Nam, nhưng [vì sự xâm nhập của văn hóa Mỹ] hiện nay Việt Nam đã thoát khỏi ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc.
"Các khó khăn của Việt Nam là do tự mình gây nên .... Trước đây, chúng tôi nghĩ rằng sẽ phải tiêu tốn rất nhiều tiền để thực hiện các mục tiêu của mình, nhưng điều đó là không còn cần thiết nữa ... Chúng tôi sẽ áp lực lên chính phủ của Việt Nam về vấn đề nhân quyền để đạt được các mục tiêu chiến lược [khác] của mình ."
Cuối cùng, Pierangelo tổng kết: "Với tất cả những gì đang diễn ra tại Việt Nam hiện nay, dung mạo của đất nước sẽ thay đổi rất nhiều trong hai mươi năm tiếp theo ... Rất có thể là chế độ Cộng sản sẽ không chịu đựng nổi nữa".
Một đánh giá ngây thơ
Xen kẽ với các quả bom nhỏ ngoại giao từ Pierangelo, Gary (được xác định là một viên chức của Cục chính trị quốc gia), Greg (được cho là một sĩ quan quân đội Mỹ) và Chuck (một thuyền trưởng hải quân) đã mang đến những so sánh hài hước. Ba nhân vật này dường như là sinh viên mới tốt nghiệp từ Trường Nghiên cứu Quốc tế nâng cao (School of Advanced International Studies -SAIS ), thuộc Đại học John Hopkins của Washington DC, nơi được bản phân tích xác định như là một "lò nuôi dưỡng điệp viên của CIA"
Ba nhân vật này dường như đã được gửi đến Hà Nội trong những nhiệm vụ "làm quen" ngắn gọn. Những phê bình gán cho họ được xem là những bình luận của nhũng người mới biết việc: (1) dân chúng mà họ đã gặp trong quán cà phê và các nơi bán bia bọt thưuờng quá chán ngán với nạn tham nhũng vặt và chỉ trích chính phủ đã không chống lại Bắc Kinh từ những khẳng định chủ quyền lãnh hải trên Biển Đông (2) Người Việt thực sự ghét ngươi Trung Quốc, và không chỉbởi vì họ chơi xấu trong các vấn đề lãnh thổ, và (3) người Việt đang nhanh chóng trở thành Mỹ hóa và thực sự thân thiện với người Mỹ.
Greg, người được cho là viên chức bộ ngoại giao tiết lộ, "nếu các nhà hoạch định chính sách Mỹ hiểu rõ tình hình tại Việt Nam hơn, như chúng ta , thì chắc chắn người Mỹ sẽ nhìn Việt Nam rất khác. Người Mỹ không biết nhiều về Việt Nam vì đã không có cơ hội đến đây và gặp gỡ người dân. Công việc của chúng tôi. [bản thân ông, Gary và Chuck ) là để giúp người Mỹ hiểu Việt Nam hơn. Việt Nam hiện nay rất thân thiết với chúng ta".
Đối với đại tá Nguyễn Tân Tiến, người ký tên bên dưới bản báo cáo phải được chuyển đến nhân vật đứng đầu tình báo quân sự, ám chỉ của những lời nhận xét rõ ràng là nham hiểm: người Mỹ tin rằng chính sách "diễn biến hòa bình" của họ là hết sức thành công đến mức tất cả những gì họ phải làm là chỉ chờ đợi cho chế độ sụp đổ.
Điều đặc biệt quan trọng," ông nói, "là [họ nghĩ rằng] những yếu kém và thiếu sót của kinh tế và xã hội chúng tôi, cũng như sự nổi lên của loại suy nghĩ thân Mỹ, chống Trung Quốc, đang khiền người dân mất niềm tin vào Đảng và chế độ. "
Bản báo cáo cho biết: "Điều đó hình thành một sự 'tự chuyển hóa' của Việt Nam", và tất cả những gì cần đến cho sự sụp đổ chế độ chỉ là một lực đẩy của người Mỹ tại thời điểm thích hợp. Trong ngắn hạn, Hoa Kỳ (đặc biệt là Đại sứ quán tại Hà Nội ) đang tìm cách để thiết lập một mạng xã hội tại Việt Nam, lôi kéo và chuyển đổi thế hệ trẻ, tuyên truyền mạnh mẽ , gây ra các tranh cãi giữa Trung Quốc và Việt Nam ... nhằm chuyển đổi [và / hoặc] lật đổ chế độ của Việt Nam trong vòng 20 năm tới ".
Nếu một nhà phân tích tập sự đã tạo nên những suy đoán này, các quan sát viên ngoại giao có thể kết luận rằng ông ta không có kiến thức. Tuy nhiên, Đại tá Tiến, có lẽ là một cựu chiến binh. Các kết luận kém cỏi tự-suy diễn mà ông rút ra từ những nhận xét của Pierangelo và 3 người Mỹ khác dường như được tính toán để củng cố những nghi ngờ của phe bảo thủ giữa giai cấp thống trị, nghĩa là , những người Mỹ phản bội đang tận lực đầu độc quan hệ của Việt Nam với Trung Quốc và sao chép một loại "diễn biến hòa bình" kiểu Đông Âu tại Việt Nam.
Nói cho cùng, tất nhiên, bản báo cáo có thể là không thật : có một số người có thể có cả động cơ và khả năng để sản xuất và phổ biến những thông tin sai lạc như vậy. Những người ấy có thể bao gồm các thành viên của đảng Việt Tân, một nhóm những người bất đồng chính kiến lưu vong hoạt động bí mật kiến mà chế độ Hà Nội khẳng định là những kẻ khủng bố.
Kể từ khi xuất bản báo cáo trên, tính đến ngày 3 tháng Sáu, trang blog Dan Lam Bao đã công bố ba văn bản khác mà họ cho biết là đã nhận được từ cùng một nguồn tin giấu tên. Hai bài là các báo cáo về những liên lạc ngoại giao của của người Việt Nam với các đối tác Trung Quốc tại Bắc Kinh, và bài thứ ba là một bản ghi nhớ tóm tắt các chuẩn bị của Phòng Thương mại Mỹ cho một cuộc họp trong tháng Hai của thứ trưởng Kurt Campbell.
Những nội dung của ba bài báo cáo khác cho thấy rằng các tài liệu bị rò rỉ là có thật, không bị sai lạc. Rõ ràng là blog Dan Lâm Bao dự định công bồ vào khoảng mỗi ngày một tài liệu. Một nhà nghiên cứu thường xuyên giám sát cộng đồng blog Việt Nam nói rằng những tiết lộ ấy đã không thu hút được sự chú ý đặc biệt trong cộng đồng các chuyên gia chính trị trực tuyền.
Nói một cách khác, có vẻ như các lời hớ hênh được gán cho phó đại sứ Pierangelo và những người Mỹ khác chỉ được quan tâm đặc biệt bởi những người từng nghi ngờ rằng ý định thực sự của Mỹ tại Việt Nam là lật đổ chính phủ của đất nước này.
Bút danh Adam Boutzan là một người viết báo độc lập.
Nguồn: Asia Online
Lê Quốc Tuấn. chuyển ngữ
Vào cuối tháng Năm, một bản phân tích về ý định được cho là của Hoa Kỳ đối với Việt Nam đã được đăng trên một trang blog Việt Ngữ nổi tiếng. Bài viết trích dẫn những gì có vẻ là nội dung một phân tích tình báo quân sự của Việt Nam về nhận xét của Phó Đại sứ Hoa Kỳ (Deputy Chief Mission) Claire Pierangelo và ba viên chức Mỹ trẻ được đặt tên là Gary, Greg và Chuck.
Trang blog, Dân Làm Báo cho biết rằng báo cáo này là một trong nhiều bản từng rò rỉ đến họ từ những nguồn tin giấu tên. Một số chuyên gia nước ngoài đã xem xét các tài liệu ấy và tin rằng đó là một sự ngụy tạo. Có lẽ thế, nhưng cũng có thể đấy không phải là một tài liệu giả mạo được thực hiện chuyên nghiệp hơn.
Tác giả của bản báo cáo tình báo Việt Nam chắp lại những ý kiến cung cấp bởi những "nguồn" từ các người Mỹ nói trên, mà ông cho rằng, đã cung cấp một cái nhìn sâu sắc về cái được cho là một chiến lược phá hoại chế độ cộng sản Việt Nam của Hoa Kỳ. Nếu quả là vậy, thì phân tích này lạc điệu so với các quan điểm chủ đạo của một mối quan hệ song phương vừa chớm nở.
Việc lập lại quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam và Hoa Kỳ bắt đầu vào đầu những năm 1990 và đã đặc biệt phát triển mạnh trong những năm gần đây. Tuy nhiên, ngay từ đầu,quyết định muốn sửa chữa mối quan hệ với kẻ thù cũ của Hà Nội đã từng gây tranh cãi trong tầng lớp lãnh đạo Đảng Cộng sản.
Thành phần "tự do" trong Đảng lập luận rằng sự sụp đổ của Liên Xô đã khiến Việt Nam không còn đường nào khác hơn ngoài việc phải tìm cách phát triển nền kinh tế kiệt quệ bằng các mô hình phương Tây. Phe "bảo thủ" nhấn mạnh rằng nếu đất nước chuyển sang hướng thị trường tự do, như việc thi hành chính sách đổi mới, sẽ không thể ngăn chặn được nạn ô nhiễm chính trị và xã hội.
Trong 20 năm sau đó, nền kinh tế của Việt Nam đã bùng nổ và các mối quan hệ với các phương Tây - trong đó có Mỹ -đã được mở rộng bao gồm những trao đổi mạnh về giáo dục, hợp tác quân sự bắt nguồn từ sự chia sẻ lo lắng về một nước Trung Quốc ngày càng quyết đoán, và dòng lũ lụt hầu như không thể cản trở của các nền văn hóa phổ thông Hàn quốc, Nhật Bản và phương Tây. Hiện nay, có vẻ là sự tiên đoán của cả hai phe đều chính xác.
Trong khi phe tự do đang chào mừng những gì mà một số người gọi là một "mối quan hệ chiến lược" với Mỹ, phe bảo thủ lại than khóc về sự suy yếu đạo đức công cộng và quyền hạn của đảng. Từ quan điểm của những người tự do, các ý kiến từ những người Mỹ trong các tài liệu bị rò rỉ hầu như không là thái quá. Tuy nhiên, từ quan điểm bảo thủ, giọng điệu của họ, thay vì ăn mừng và chê bai, có thể xem như là một cuộc tấn công
Trong bái viết này, bà Pierangelo được trích dẫn khi nói rằng khó khăn lớn nhất của nền kinh tế Việt Nam là sự tập trung ngắn hạn của giới lãnh đạo và mối quan hệ loạn luân của họ với các doanh nghiệp nhà nước không hiệu quả. "Tái cấu trúc kinh tế ... là một cụm từ trống rỗng. Chính phủ biết rõ các khó khăn của mình, nhưng các cân nhắc riêng tư và cục bộ đã làm mờ tầm nhìn của họ và làm chậm tốc độ thay đổi".
"Tham nhũng đã trở thành một căn bệnh nghiêm trọng", bà phó đại sứ cáo buộc thêm, ám chỉ đến Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và các Bộ trưởng không tiết lộ danh tính, "đến mức mà người dân đã gán tất cả những gì xấu xa cho 'chủ nghĩa cộng sản' ". Bà được cho là đã kết luận rằng thất bại của chế độ đã đặt hộ trên một con đường va chạm với nguyện vọng của một thế hệ Mỹ trẻ tuổi.
Việc đánh giá về kinh tế là phù hợp với ý kiến của các chuyên gia từ các ngân hàng phát triển quốc tế và từ lâu đã là món ăn quan trọng, có tiểu chuẩn trong các bài phê bình trên báo chí phương Tây. Đó là những gì mà Pierangelo - người từng được đào tạo là một chuyên gia kinh tế - có thể bàn đến nếu được thuyết trình cho một nhóm các doanh nhân Mỹ đến thăm Việt Nam..
Tuy nhiên, trong bản báo cáo bị rò rỉ, bà cũng nghe có vẻ tự mãn một cách kỳ lạ : "Mỹ từng lo lắng về sự vững chắc của mối quan hệ giữa Trung Quốc-Việt Nam, nhưng [vì sự xâm nhập của văn hóa Mỹ] hiện nay Việt Nam đã thoát khỏi ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc.
"Các khó khăn của Việt Nam là do tự mình gây nên .... Trước đây, chúng tôi nghĩ rằng sẽ phải tiêu tốn rất nhiều tiền để thực hiện các mục tiêu của mình, nhưng điều đó là không còn cần thiết nữa ... Chúng tôi sẽ áp lực lên chính phủ của Việt Nam về vấn đề nhân quyền để đạt được các mục tiêu chiến lược [khác] của mình ."
Cuối cùng, Pierangelo tổng kết: "Với tất cả những gì đang diễn ra tại Việt Nam hiện nay, dung mạo của đất nước sẽ thay đổi rất nhiều trong hai mươi năm tiếp theo ... Rất có thể là chế độ Cộng sản sẽ không chịu đựng nổi nữa".
Một đánh giá ngây thơ
Xen kẽ với các quả bom nhỏ ngoại giao từ Pierangelo, Gary (được xác định là một viên chức của Cục chính trị quốc gia), Greg (được cho là một sĩ quan quân đội Mỹ) và Chuck (một thuyền trưởng hải quân) đã mang đến những so sánh hài hước. Ba nhân vật này dường như là sinh viên mới tốt nghiệp từ Trường Nghiên cứu Quốc tế nâng cao (School of Advanced International Studies -SAIS ), thuộc Đại học John Hopkins của Washington DC, nơi được bản phân tích xác định như là một "lò nuôi dưỡng điệp viên của CIA"
Ba nhân vật này dường như đã được gửi đến Hà Nội trong những nhiệm vụ "làm quen" ngắn gọn. Những phê bình gán cho họ được xem là những bình luận của nhũng người mới biết việc: (1) dân chúng mà họ đã gặp trong quán cà phê và các nơi bán bia bọt thưuờng quá chán ngán với nạn tham nhũng vặt và chỉ trích chính phủ đã không chống lại Bắc Kinh từ những khẳng định chủ quyền lãnh hải trên Biển Đông (2) Người Việt thực sự ghét ngươi Trung Quốc, và không chỉbởi vì họ chơi xấu trong các vấn đề lãnh thổ, và (3) người Việt đang nhanh chóng trở thành Mỹ hóa và thực sự thân thiện với người Mỹ.
Greg, người được cho là viên chức bộ ngoại giao tiết lộ, "nếu các nhà hoạch định chính sách Mỹ hiểu rõ tình hình tại Việt Nam hơn, như chúng ta , thì chắc chắn người Mỹ sẽ nhìn Việt Nam rất khác. Người Mỹ không biết nhiều về Việt Nam vì đã không có cơ hội đến đây và gặp gỡ người dân. Công việc của chúng tôi. [bản thân ông, Gary và Chuck ) là để giúp người Mỹ hiểu Việt Nam hơn. Việt Nam hiện nay rất thân thiết với chúng ta".
Đối với đại tá Nguyễn Tân Tiến, người ký tên bên dưới bản báo cáo phải được chuyển đến nhân vật đứng đầu tình báo quân sự, ám chỉ của những lời nhận xét rõ ràng là nham hiểm: người Mỹ tin rằng chính sách "diễn biến hòa bình" của họ là hết sức thành công đến mức tất cả những gì họ phải làm là chỉ chờ đợi cho chế độ sụp đổ.
Điều đặc biệt quan trọng," ông nói, "là [họ nghĩ rằng] những yếu kém và thiếu sót của kinh tế và xã hội chúng tôi, cũng như sự nổi lên của loại suy nghĩ thân Mỹ, chống Trung Quốc, đang khiền người dân mất niềm tin vào Đảng và chế độ. "
Bản báo cáo cho biết: "Điều đó hình thành một sự 'tự chuyển hóa' của Việt Nam", và tất cả những gì cần đến cho sự sụp đổ chế độ chỉ là một lực đẩy của người Mỹ tại thời điểm thích hợp. Trong ngắn hạn, Hoa Kỳ (đặc biệt là Đại sứ quán tại Hà Nội ) đang tìm cách để thiết lập một mạng xã hội tại Việt Nam, lôi kéo và chuyển đổi thế hệ trẻ, tuyên truyền mạnh mẽ , gây ra các tranh cãi giữa Trung Quốc và Việt Nam ... nhằm chuyển đổi [và / hoặc] lật đổ chế độ của Việt Nam trong vòng 20 năm tới ".
Nếu một nhà phân tích tập sự đã tạo nên những suy đoán này, các quan sát viên ngoại giao có thể kết luận rằng ông ta không có kiến thức. Tuy nhiên, Đại tá Tiến, có lẽ là một cựu chiến binh. Các kết luận kém cỏi tự-suy diễn mà ông rút ra từ những nhận xét của Pierangelo và 3 người Mỹ khác dường như được tính toán để củng cố những nghi ngờ của phe bảo thủ giữa giai cấp thống trị, nghĩa là , những người Mỹ phản bội đang tận lực đầu độc quan hệ của Việt Nam với Trung Quốc và sao chép một loại "diễn biến hòa bình" kiểu Đông Âu tại Việt Nam.
Nói cho cùng, tất nhiên, bản báo cáo có thể là không thật : có một số người có thể có cả động cơ và khả năng để sản xuất và phổ biến những thông tin sai lạc như vậy. Những người ấy có thể bao gồm các thành viên của đảng Việt Tân, một nhóm những người bất đồng chính kiến lưu vong hoạt động bí mật kiến mà chế độ Hà Nội khẳng định là những kẻ khủng bố.
Kể từ khi xuất bản báo cáo trên, tính đến ngày 3 tháng Sáu, trang blog Dan Lam Bao đã công bố ba văn bản khác mà họ cho biết là đã nhận được từ cùng một nguồn tin giấu tên. Hai bài là các báo cáo về những liên lạc ngoại giao của của người Việt Nam với các đối tác Trung Quốc tại Bắc Kinh, và bài thứ ba là một bản ghi nhớ tóm tắt các chuẩn bị của Phòng Thương mại Mỹ cho một cuộc họp trong tháng Hai của thứ trưởng Kurt Campbell.
Những nội dung của ba bài báo cáo khác cho thấy rằng các tài liệu bị rò rỉ là có thật, không bị sai lạc. Rõ ràng là blog Dan Lâm Bao dự định công bồ vào khoảng mỗi ngày một tài liệu. Một nhà nghiên cứu thường xuyên giám sát cộng đồng blog Việt Nam nói rằng những tiết lộ ấy đã không thu hút được sự chú ý đặc biệt trong cộng đồng các chuyên gia chính trị trực tuyền.
Nói một cách khác, có vẻ như các lời hớ hênh được gán cho phó đại sứ Pierangelo và những người Mỹ khác chỉ được quan tâm đặc biệt bởi những người từng nghi ngờ rằng ý định thực sự của Mỹ tại Việt Nam là lật đổ chính phủ của đất nước này.
Bút danh Adam Boutzan là một người viết báo độc lập.
Nguồn: Asia Online