Lương Thứ trưởng của tôi chưa tới 10 triệu đồng, không đủ sống. Tôi cũng phải nhờ vào vợ con, phải làm thêm… Nhưng tôi không bị tác động của hội chứng “tước đoạt để bù đắp”, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Thang Văn Phúc chia sẻ với khampha.vn.
Khi lương chủ tịch tập đoàn cao hơn lương Tổng Bí thư
Lương công chức không đủ sống sẽ dẫn tới hội chứng “tước đoạt để bù đắp” (Ảnh minh họa)
Nhiều năm làm Thứ trưởng Bộ Nội vụ, phụ trách vấn đề tiền lương, tôi thấy lương công chức còn quá thấp. Công chức là những người được đào tạo bài bản, đòi hỏi kiến thức, kinh nghiệm, sự tận tuỵ và đạo đức cao, đó là loại lao động quyền lực, nhưng lương của họ lại quá thấp. Phải nói là thấp nhất khi so với lương của khu vực kinh tế tư nhân, kinh tế FDI, doanh nghiệp nhà nước. Lực lượng vũ trang được phụ cấp 1,8 %, giáo viên được phụ cấp 1,5 % còn công chức chỉ được 1%, như vậy chưa thật công bằng. Giám đốc một doanh nghiệp Nhà nước nhận lương 35 – 40 triệu đồng, trong khi cán bộ cấp vụ trưởng chỉ hưởng lương 5,6 triệu đồng. Khoảng cách thu nhập như vậy là quá lớn, không tương quan với sự đóng góp và trình độ của công chức, không tạo ra động lực cho công chức.
Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Thang Văn Phúc
Tôi tính ra nếu đi từ bậc lương thấp nhất đến bậc lương cao nhất phải mất 76 năm, trong khi người ta chỉ đi làm trong 30 năm. Lương như vậy làm sao khuyến khích được người lao động. Nhìn vào lương của công chức hiện nay cũng không biết người đó là ai, khác với trước đây chuyên viên cấp 1, cấp 2 thể hiện qua lương rất rõ. Hệ thống tiền lương hiện nay cũng làm đảo lộn các các giá trị thứ bậc của nền hành chính. Lương của vụ trưởng hiên nay bằng chủ tịch huyện, trong khi ngày xưa là ngang với chủ tịch tỉnh. Lương của một số chủ tịch tập đoàn HĐQT một số tập đoàn gấp 73 lần mức lương tối thiểu, trong khi lương Tổng Bí thư chỉ gấp 13 lần.
Lương thấp- tước đoạt để bù đắp
Những bất cập về lương công chức sẽ dẫn đến nhiều hệ luỵ. Có giai đoạn, vì lương quá thấp nên 16 –17 nghìn công chức đã bỏ ra ngoài khu vực công. Hiện tượng chảy máu chất xám từ khu vực công sang các khu vực kinh tế khác có mức lương hấp dẫn hơn vẫn đang diễn ra. Lương công chức không đủ sống sẽ dẫn tới hội chứng “tước đoạt để bù đắp”. Nhiều công chức lợi dụng chức vụ của mình để nhũng nhiễu, tham ô, ăn hối lộ. Có khi vì lương thấp đã làm hỏng cả một chủ trương, chính sách đúng của nhà nước, làm hỏng cả một đội ngũ.
Chẳng hạn như hiện tượng phong bao, phong bì đang phổ biến trong các bệnh viện công hiện nay cũng xuất phát từ thực tế lương của các y bác sỹ quá thấp đã làm xói mòn cả y đức. Tôi cho rằng cán bộ công chức đang là cái lõi trong sự phát triển của đất nước. Nếu chúng ta để tình trạng lương công chức không đủ sống, để “hội chứng tước đoạt để bù đắp” kéo dài sẽ dẫn tới một nền hành chính quan liêu, tham nhũng, sự thối nát đổ vỡ diễn ra từ bên trong, rất nguy hiểm.
Hồi còn đương chức, mức lương Thứ trưởng của tôi chưa tới 10 triệu đồng, không đủ sống. Tôi cũng phải nhờ vào vợ con, và tham gia giảng dạy, nghiên cứu khoa học để có thêm thu nhập. Nhưng tôi không bị tác động của hội chứng “tước đoạt để bù đắp”.
Không phải quan chức nào cũng bị tác động của hội chứng “tước đoạt để bù đắp”, họ còn có nhân cách, lương tâm để đứng vững trước cám dỗ của đồng tiền. Và cũng không phải công chức nào cũng ở những vị trí và điều kiện để nhũng nhiễu, tham ô.
Lương làm sao để công chức không muốn tham nhũng
Tôi nghĩ cần một cuộc cải cách căn bản về tiền lương. Tiền lương công chức hiện nay phải đặt trong tương quan với tiền lương chung, bằng mức trung bình khá của doanh nghiệp. Phải tính đúng, tính đủ và tạo được giá trị của lao động trí óc, đảm bảo cho công chức đủ sống và có tích lũy. Giải pháp cho bài toán lương công chức mà tiếp cận bằng cách tăng lương tối thiểu là không chuẩn. Không thể đặt lương công chức ngang với lương của những lao động bình thường. Lương phải đảm bảo được trật tự hành chính, vị trí của công chức phải được xác lập, đồng thời tránh được tệ nhũng nhiễu, quan liêu, tham ô. Làm sao hướng tới một nền hành chính như Singapore, công chức: “Không muốn tham nhũng, không cần tham nhũng và không thể tham nhũng”, vì họ được trả lương xứng đáng đi kèm theo những trách nhiệm rất rõ ràng, kỷ luật nghiêm minh. Cần tiền tệ hoá tiền lương, tất cả thu nhập của công chức đều ở trong lương chứ không phải các phụ cấp lại thành thu nhập chính.
(Còn nữa)